ငလျင်ကြီးလိုမျိုး အပြင်းအထန် တုန်လှုပ်မှုတွေ ဖြစ်ပြီးတဲ့နောက်မှာ ကလေးငယ်တွေ စကားမပြောနိုင်တော့တာက တကယ်ဖြစ်တတ်တဲ့ အခြေအနေတစ်ခုပါပဲ
ဒါကို “ စိတ်ဒဏ်ရာကြောင့် စကားမပြောနိုင်ခြင်း (Traumatic Mutism)” လို့ ခေါ်ကြပါတယ်။
အခုကတော့ ငလျင်ပြီးနောက်ဖြစ်တာမို့ “ Post-earthquake Mutism ” လို့ သတ်မှတ်ပါတယ် ။
ဒီ Topic ဟာ ကျွန်မ မရေးချင်ဆုံး ခေါင်းစဉ်တွေထဲက တစ်ခုပါ ။ ဒီလိုငယ်ရွယ်နုနယ်လှတဲ့ ကလေးငယ်တွေကို ကြီးမားတဲ့စိတ်ဒဏ်ရာတွေ မရစေချင်သလို အခုလို mutism ဖြစ်တဲ့အခါ မိဘဖြစ်သူတွေမှာ အလွန်ကို စိုးရိမ်သောက များရတာကို ကိုယ်ချင်းစာမိလို့ပါပဲ ။
အချို့က တီတီတာတာ စကားတတ်စကနေမှ လုံးဝကို အသံမထွက်တော့တာမျိုးရှိသလို ၊ အချို့က စကားပြောတတ်ရင်းကာနေမှပဲ တစ်ခွန်းစနှစ်ခွန်းစပဲပြောတော့တာ လုံးဝမပြောတော့တာမျိုးတွေ ဖြစ်တတ်ကြပါတယ် ။
ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် မိဘအုပ်ထိန်းသူတွေအဖို့ အရူးမီးဝိုင်းခံစားရကြပါတယ် ။
Mutism ဘာကြောင့် ဖြစ်ရသလဲ?
-ကလေးတွေဟာ ကြောက်စရာကောင်းတဲ့အဖြစ်အပျက်တစ်ခုနဲ့ ရင်ဆိုင်ရတဲ့အခါ စိတ်ဖိစီးမှုဒဏ်ကြောင့် စကားပြောတာ ရုတ်တရက်ရပ်သွားတတ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့်
- ငလျင်လို ရုတ်တရက် ကြောက်စရာအခြေအနေမျိုး
- အော်ဟစ်ငိုယိုမှုတွေ၊ အရမ်းထိတ်လန့်သွားမှုတွေ ကြုံရတဲ့အခါ
- မိသားစုဝင်တစ်ဦးဦး ဒဏ်ရာရတာ (သို့) ပျောက်ဆုံးသွားတာ
ဒီလို ကြောက်ရွံ့မှုတွေက စိတ်ထဲမှာ အကြီးအကျယ် စွဲကျန်နေပြီး စကားပြောဖို့ကိုတောင် အခက်အခဲဖြစ်စေပါတယ်။
သူတို့လေးတွေရဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုတွေက စကားပြောဖို့ကိုတောင် မေ့သွားတဲ့အထိ ဖြစ်စေနိုင်သလို
ဘယ်အချိန်မှာ ဘာဖြစ်လာမလဲဆိုတာ မသိတော့တဲ့အတွက် လုံခြုံမှုမရှိဘူးဆိုတဲ့ ခံစားချက်က စကားပြောဖို့ကိုတောင် မဝံ့ရဲတာမျိုး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
ဘယ်လိုကူညီကြမလဲ?
✔️အတင်းမနှစ်သိမ့်ပါနဲ့
– “ ပြောစမ်းပါဦး” ၊ “ ဘာဖြစ်လို့လဲ” “ တစ်ခုခုတော့ပြောလ” ဆိုပြီး ဖိအားမပေးပါနဲ့။
သူတို့ စိတ်ကလေးပြန်လည်သက်သာဖို့ အားယူဖို့ အချိန်ပေးပါ။
✔️အနီးကပ်ထားပါ
– ချီပွေ့ထားတာ၊ လက်ကိုင်ထားတာ၊ သူကြိုက်တဲ့အရုပ်နဲ့ အတူဆော့ပေးတာမျိုး လုပ်ပါ။
သူ့စိတ်ထဲမှာ လုံခြုံမှုရှိလာပြီလို့ သူခံစားရမှသာ ရင်ထဲကစကားတွေကို ထုတ်ပြောလာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
✔️စကားပြန်ပြောဖို့ပဲ အမြဲဖိအားမပေးပါနဲ့
– သူ့ဘာသာသူ ပြန်စပြောတဲ့အထိ စောင့်ပေးပါ
တချို့ကလေးတွေ ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်ကြာတတ်ပါတယ်။
ကိုယ်ကတော့ တသမတ်တည်းဖြစ်တဲ့ ချစ်ခြင်းမေတ္တာနဲ့ ဂရုစိုက်မှုကို ပေးနေပါ ။
✔️ဖော်ပြခွင့်ပေးပါ
သူတို့ရဲ့ ခံစားချက်တွေကို စကားနဲ့ ပြောပြဖို့ အခက်အခဲရှိနေတာဖြစ်လို့ ပုံဆွဲတာ၊ ကစားတာ စတဲ့ တခြားနည်းလမ်းတွေနဲ့ ဖော်ပြခွင့်ပေးပါ။
✔️အုပ်စုလိုက် ကူညီဖေးမခြင်း
ကလေးအချင်းချင်း စကားပြောလို့ရအောင် အုပ်စုလိုက် ကစားခြင်း၊ စကားပြောခြင်း စသည့် အစီအစဉ်များ လုပ်ပေးပါ။ ဒါမှသာ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် နားလည်ပြီး စိတ်ခံစားချက်တွေကို မျှဝေချင်စိတ်ပေါ်လာမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ် ။
နောက်ဆုံးအချက်ကတော့ အမြဲပြောနေကျအတိုင်း
✔️ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်တွေရဲ့ အကူအညီကို ယူပါ၊ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပါ။ ဒါဟာလည်း အရေးကြီးပါတယ် ။
မိဘအုပ်ထိန်းသူ/ စောင့်ရှောက့်သူတွေကို အဓိကပြောချင်တာက အရမ်းကြီး စိတ်မပူဖို့၊ စိုးရိမ်မလွန်ဖို့ပါ ။
ကလေးငယ်လေးတွေဟာ ဖန်ထည်လေးတွေကို နုနယ်ပြီး ထိလွယ်ရှလွယ်ပေမယ့် ပြန်လည်သန်မာနိုင်စွမ်းလည်း ရှိကြပါတယ် ။
ကလေးငယ်တွေကို နားလည်ပေးမယ်၊ စိတ်ရှည်ရှည်ထားပြီး အားပေးမယ်ဆိုရင်… သူတို့လေးတွေ စကားပြန်ပြောလာဖို့ အချိန်ယူရနိုင်ပေမယ့် မှန်ကန်တဲ့ အကူအညီတွေနဲ့ ဂရုစိုက်မှုတွေပေးမယ်ဆိုရင်… ပြန်ကောင်းမွန်သက်သာလာမှာပဲဖြစ်ပါတယ်။
“ သားသားရေ/ မီးလေးရေ … မေမေ/ဖေဖေက ဒီမှာပဲရှိနေမယ်နော်။ သားလေး/မီးမီးလေး စကားပြန်ပြောတဲ့နေ့ကို စောင့်နေမယ်…”
ဆိုတဲ့ ရိုးရိုးရှင်းရှင်း ချစ်ခြင်းမေတ္တာကိုပဲ သားသားမီးမီးတို့ ခံစားမိပါစေရှင်
ဒေါက်တာမီ
..
..
❤️NUG, MOH တယ်လီကျန်းမာ၊ လူတိုင်းအတွက်ပါ ❤️
👉တယ်လီကျန်းမာတွင် ဆရာဝန်များနှင့် အွန်လိုင်းမှတစ်ဆင့် အခမဲ့ (အခမဲ့) တိုင်ပင်ဆွေးနွေးနိုင်ပါသည်။
*** ပိတ်ရက်မရှိပါ ***
ကြိုတင်ဘိုကင်ယူရန်အတွက် တယ်လီကျန်းမာ messenger ကို ဆက်သွယ်ပါ။
(နေ့စဥ် မနက် ၈ နာရီမှ ည ၁၀ နာရီအထိ)
…
…
👉 စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးရင်ဖွင့်လိုသူများအတွက်….
မိမိကိုယ်ကိုသေကြောင်းကြံစည်မှု လုံးဝမရှိစေရ
Zero Suicide Hotline သို့ ဆက်သွယ်ရန်
(မနက် (၈) နာရီမှ နေ့လယ် (၁၂) နာရီ
ညနေ (၆) နာရီမှ ည (၁၀) နာရီအတွင်း)
*** မိနစ်ပိုင်းအတွင်း စာမပြန်ပါက “ /start” ဆိုသည်ကို ထပ်မံနှိပ်ပေးရန် လိုအပ်ပါသည် ***
Ministry of Health,
National Unity Government.
