ဆီးမထိန်းနိုင်တဲ့ပြဿနာ ( Urinary incontinence )
ဆီးမထိန်းနိုင်တဲ့ ပြဿနာဟာ လက်တွေ့မှာ အတော်လေးကို ကသိကအောက်နိုင်တဲ့ ပြဿနာပါ။ အထူးသဖြင့် လူကြားသူကြားထဲ နှာချေရင်း၊ ချောင်းဆိုးရင်း၊ ခွက်ထိုးခွက်လှန်ရယ်ရင်း တပါတည်း ဆီးစက်များပါ လှိမ့်ဆင်းလာတဲ့ အခါ အင်မတန်ကို ဖြေရှင်းရ ခက်ခဲပါတယ်။ ဒါမျိုးကို ‘Stress Incontinence’ လို့ ခေါ်ပါတယ်။
အထူးသဖြင့် ကလေးယူထားတဲ့ အမျိုးသမီးတွေ၊ သွေးဆုံးထားတဲ့ အမျိုးသမီးတွေမှာ အဖြစ်များပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ တင်ပါးဆုံကြွက်သားတွေ အားလျော့လာလို့ပါ။ အဲ့အခါ တင်ပါးဆုံကြွက်သားကနေ ထိန်းထားတဲ့ ဆီးအိမ်ကပါ ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်း လျော့နည်းပြီး ဆီးမထိန်းနိုင်တော့တဲ့ အခြေအနေကို ရောက်ရှိလာတာပါ။
နောက်တစ်မျိုးကတော့ ‘Urge Incontinence’ လို့ခေါ်တဲ့ အမြဲဆီးသွားချင်စိတ်ဖြစ်ပေါ်ပြီး ဆီးမထိန်းနိုင်ဖြစ်တာပါ။ ဒါပေမယ့် တကယ်တမ်း ဆီးသွားတဲ့အခါမှာတော့ ဆီးအနည်းငယ်သာ စွန့်နိုင်ပါတယ်။ အဓိကကတော့ ဆီးအိမ်ကို ထိန်းထားတဲ့ကြွက်သားတွေက ပုံမှန်ထက် နိုးကြားပြီး ဆီးသွားချင်စိတ်ကို ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေတာပါ။
ဆိုတော့ လူတစ်ယောက်ချင်းစီရဲ့ ဆီးမထိန်းနိုင်တဲ့ နောက်ခံပြဿနာအပေါ် မူတည်ပြီး ကုသနည်းတွေဟာ ကွဲပြားနိုင်ပါတယ်။ ကုသနည်းတွေထဲမှာ တင်ပါးဆုံကြွက်သားလေ့ကျင့်ခန်းများ၊ ဆေးဝါးနဲ့ ကိရိယာ အထောက်အကူ ယူခြင်းများ ပါဝင်ပါတယ်။
◼️ တင်ပါးဆုံကြွက်သားရဲ့ အရေးပါပုံ
တင်ပါးဆုံကြွက်သားဟာ ဆီးအိမ်၊ ဆီးသွားပြွန် နဲ့ မိန်းမကိုယ် တို့ကို ထိန်းပေးထားတာ ဖြစ်တဲ့အတွက် ဆီးလမ်းကြောင်းအတွက် အရေးပါတဲ့ ကြွက်သားအုပ်စုလို့ ဆိုရမှာပါ။ ၎င်းကြွက်သားများဟာ ကလေးမွေးပြီးတဲ့အခါ၊ အသက်အရွယ် ကြီးရင့်လာတဲ့ အခါမှာတော့ အားလျော့လာတတ်ပါတယ်။ တင်ပါးဆုံကြွက်သား လေ့ကျင့်ခန်းများကို မှန်မှန် လုပ်ပေးနိုင်ရင်တော့ ၎င်းကြွက်သားများ သန်စွမ်းအားကောင်းလာမှာပါ။ မှန်မှန် တောက်လျှောက်လေ့ကျင့်လေ၊ ဆီးမထိန်းနိုင်တဲ့ ပြဿနာဖြစ်ဖို့ အခွင့်အလမ်းနည်းပါးလေပါပဲ။ ဒါ့ကြောင့် ‘တင်ပါးဆုံကြွက်သား’ လေ့ကျင့်ခန်းအကြောင်း အဓိက လမ်းညွှန်ပေးချင်ပါတယ်။
◼️ တင်ပါးဆုံကြွက်သား လေ့ကျင့်ခန်းများ
(၁) ပထမအဆင့်
လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ရာမှာ ကိုယ်အားစိုက်လုပ်တဲ့ ကြွက်သားဟာ ကိုယ်ပစ်မှတ်ထားလေ့ကျင့်လိုတဲ့ ကြွက်သား ဖြစ်ဖို့ရာ အဓိက ကျပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် အရင်ဆုံး ကြွက်သားတွေကို ခွဲခြားရွေးထုတ်ရပါမယ်။
◼️ ပထမဦးစွာ “စအိုလမ်းကြောင်းကြွက်သား”
(အနောက်ဘက်ကြွက်သား) ကို
ရွေးထုတ်ရပါမယ်။ ဘယ်လိုစရမလဲဆိုတော့ ‘ဝမ်းလျှောချင်တာ’ ကို ကြိုးစားထိန်းထားရသလိုမျိုး စအိုကြွက်သားကို ထိန်းထားပေးပါ။ တစ်ခါထိန်းတိုင်း လေးစက္ကန့်လောက်အထိ ကြိုးစားကြည့်ပေးပါ။ ဒီနည်းလမ်းကို ထိုင်နေရင်းဖြစ်ဖြစ် မတ်တပ်ရပ်ရင်းဖြစ်ဖြစ် မိမိ အဆင်ပြေသလို စမ်းသပ်ကြည့်နိုင်ပါတယ်။
◼️ နောက်ရွေးထုတ်ရမယ့် ကြွက်သားကတော့ “ဆီးအိမ်ကို ထိန်းထားပေးတဲ့ အရှေ့တင်ပါးဆုံကြွက်သား” (အရှေ့ဘက်ကြွက်သား) ပါ။ ဦးစွာ ရေအိမ်ထဲဝင်ပြီး ဆီးသွားပါ။ ဆီးသွားရင်းနဲ့မှ တစ်ဝက်လောက်မှာ ဆီးသွားခြင်းကို ရပ်ထားကြည့်ပါ။ပြီးနောက် ဆီးအိမ်ထဲက ဆီးမကျန်အောင် အကုန်ရှင်းထုတ်ပေးပါ။ ထိုကဲ့သို့ ဆီးသွားခြင်း၊ ဆီးထိန်းခြင်းကို လိုသလို ထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့ ကြွက်သားများဟာ အရှေ့တင်ပါးဆုံ ကြွက်သားများ ဖြစ်ပါတယ်။ သူက ဆီးအိမ်ကို ထိန်းထားပေးတာပါ။
◼️အမျိုးသမီးများအတွက် ထပ်မံစမ်းသပ်နိုင်တဲ့ ကြွက်သားရွေးထုတ်ခြင်းကတော့ မိမိရဲ့ မိန်းမကိုယ်ထဲကို လက်ချောင်းထည့် စမ်းသပ်ခြင်းပါ။ လက်ချောင်းဝင်သွားတဲ့အခါ ကြွက်သားကို ဆွဲညှစ်ကြည့်ပါ။ လက်ချောင်းမှာ ညှစ်အားကို ခံစားရတဲ့အခါ မိမိ ထိန်းချုပ်လိုတဲ့ အရှေ့တင်ပါးဆုံကြွက်သားတွေ အလုပ်လုပ်နေတယ်လို့ ဆိုရမှာပါ။ ညှစ်အားကို မခံစားရရင်တော့ တခြားကြွက်သားတွေကို မှားညှစ်မိနေတာ (ဒါမှမဟုတ်) အရှေ့တင်ပါးဆုံကြွက်သားများက အားလျော့နေတာ ဖြစ်မှာပါ။
(၂) ဒုတိယအဆင့်
မိမိလေ့ကျင့်ရမယ့် ကြွက်သားများ – (စအိုလမ်းကြောင်း ကြွက်သား – အနောက်ဘက်ကြွက်သား) နဲ့ အရှေ့တင်ပါးဆုံကြွက်သား – အရှေ့ဘက်ကြွက်သား) ကို ခွဲခြားနားလည်ပြီးသွားတဲ့အခါမှာမှ အောက်ပါလေ့ကျင့်ခန်းများကို ဆက်လုပ်ရပါမယ်။
◼️ နည်းလမ်း ၁ – ထိုင်နေရင်းဖြစ်စေ၊ မတ်တပ်ရပ်ရင်း ဖြစ်စေ ပေါင်နှစ်ဖက်ကို အနည်းငယ် ဟထားပေးပါ။ ထို့နောက် အနောက်ဘက်ကြွက်သားကို အရင်ညှစ်ပေးပါ။ ပြီးနောက် အရှေ့ဘက်ကြွက်သားကို ညှစ်ပေးပါ။ နံပါတ်စဉ် ငါးအထိ ဖြည်းဖြည်းချင်း ရေတွက်ပေးပါ။ ထို့နောက် ကြွက်သားများကို ပြန်လျှော့ပေးပါ။ တစ်နေ့ အနည်းဆုံးလေးကြိမ် ဒီလေ့ကျင့်ခန်းကို လုပ်နိုင်ပါတယ်။ လုပ်တိုင်းမှာ ‘ညှစ်တဲ့ခံစားချက်’ နဲ့ ‘ပြန်ဖြေလျှော့သွားတဲ့ ခံစားချက်’ ကို ကွဲကွဲပြားပြား သတိပြုပေးပါ။ ဒါမှ မိမိလုပ်တဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းရဲ့ နည်းကျထိရောက်မှုကို ဆန်းစစ်နိုင်မှာပါ။
◼️ နည်းလမ်း ၂ – ဒီတစ်ခါတော့ အရှေ့ဘက်ကြွက်သားရော၊ အနောက်ဘက်ကြွက်သားပါ တစ်ပြိုင်တည်း ညှစ်ပေးရမှာပါ။ တစ်စက္ကန့်သာ ထိန်းထားပြီး ခပ်မြန်မြန်ပဲ ဖြေလျှော့ပေးလိုက်ပါ။ တစ်နေ့ ငါးကြိမ် လေ့ကျင့်ပေးပါ။
✅ နည်းနှစ်ခုစလုံးဟာ ဟန်ချက်ညီညီ အရေးပါတာမို့ နှစ်မျိုးလုံးကို ညီတူညီမျှ လေ့ကျင့်ပေးပါ။
✅ တစ်နာရီကို တစ်ခါလောက် ဒီလေ့ကျင့်ခန်းလေး လုပ်ပေးနိုင်ရင် ကောင်းပါတယ်။ အနည်းဆုံး တစ်နေ့လေးကြိမ်လောက်တော့ လုပ်ပေးပါ။
✅ လေ့ကျင့်ပါများလေ ပိုပြီးကျွမ်းကျင်လေ ဖြစ်မှာပါ။ ပြီးတော့ ကားစောင့်ရင်း၊ ဇာတ်လမ်းကြည့်ရင်း ထသွားထလာ လုပ်နိုင်တဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းများ ဖြစ်တဲ့အတွက် သက်သက်အချိန်ပေးစရာလည်း မလိုတော့ပါဘူး။
✅ နှစ်ပတ်တစ်ကြိမ်လောက် ပထမအဆင့် လေ့ကျင့်ခန်းကို ပြန်လုပ်ကြည့်ပေးပါ။ ဒါမှ မိမိလက်ရှိ လေ့ကျင့်နေတဲ့ ကြွက်သား မှန်မမှန် ပြန်လည်ဆန်းစစ်နိုင်မှာပါ။
◼️ ဆီးမထိန်းနိုင်ခြင်းကို ကာကွယ်နိုင်မည့် တခြားနည်းလမ်းများ
- မိမိရဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်ကို သင့်တော်တဲ့ အနေအထားတစ်ခုမှာ ထိန်းထားပါ။ ရေများများသောက်ပေးပါ။
- ဆီးတကယ်သွားချင်တဲ့အချိန်မှ ရေအိမ်ဝင်ပေးပါ။ ပြီးနောက် ဆီးမကျန်အောင် ဂရုပြုပြီး သွားပေးပါ။
- လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ရုံနဲ့ မသက်သာရင် ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်နဲ့ ဆေးသောက်နိုင်ပါတယ်။
- ခွဲစိတ်ကုသနည်းနဲ့လည်း ‘Stress Incontinence’ ကို ကုသနိုင်ပါတယ်။
Reference ???? Murtagh,J , 2016. Murtagh’s patient education. 6th Ed. Australia:Mcgraw-Hill Australia,pp. 85
❤️NUG, MOH တယ်လီကျန်းမာ၊ လူတိုင်းအတွက်ပါ ❤️
????တယ်လီကျန်းမာတွင် ဆရာဝန်များနှင့် အွန်လိုင်းမှတစ်ဆင့် အခမဲ့ (အခမဲ့) တိုင်ပင်ဆွေးနွေးနိုင်ပါသည်။
*** ပိတ်ရက်မရှိပါ ***
ကြိုတင်ဘိုကင်ယူရန်အတွက် တယ်လီကျန်းမာ messenger ကို ဆက်သွယ်ပါ။
(နေ့စဥ် မနက် ၈ နာရီမှ ည ၁၀ နာရီအထိ)
Ministry of Health,
National Unity Government.
