ငလျင်ဘေးအပြီးမှာ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူတွေ ခံစားရတတ်တဲ့ survivor guilt ဆိုတာဟာ အလွန်ကိုမှ ပင်ပန်းခက်ခဲလှတဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေတစ်ခုပါ။
တကယ်တော့ ငလျင်ကပ်ဘေးရယ်လို့မှ မဟုတ်ပါဘူး
ကျွန်မတို့တစ်နိုင်လုံးအတိုင်းအတာနဲ့ကတော့ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ၊ စစ်ပွဲတွေ ၊ တိုက်ခိုက်မှုတွေ စတဲ့ အဖြစ်အပျက်ဆိုးတွေကနေ ရှင်ကျန်ခဲ့ရသူတွေမှာလည်း ဒီ survivor guilt ကို ခံစားခဲ့ရဖူးသူတွေ၊ လက်ရှိခံစားနေရဆဲသူတွေ ဒုနဲ့ဒေး ရှိနေဆဲပါပဲ။
ဒီအခြေအနေကို ဖြတ်ကျော်နေရတဲ့သူတွေဟာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ အပြုအမူပိုင်းတွေပါ အပြင်းအထန် ထိခိုက်ခံစားရတတ်ပါတယ် ။
🟥မိမိကိုယ်ကို အပြစ်ရှိတယ်လို့ အပြင်းအထန်ခံစားရခြင်း ။
ငါက ဘာလို့ အသက်ရှင်ကျန်ခဲ့ရတာလဲ၊
ငါကြောင့် သူတို့ဆုံးပါးသွားရတာလား
ဘာလို့ သူများတွေ မဟုတ်ဘဲ ငါပဲ ရှင်ကျန်ရတာလဲ
ဆိုပြီး ကိုယ့်ကိုယ်ကို အပြစ်တင်နေတတ်ပါတယ်
“ ငါသာ ဒီလိုလုပ်ခဲ့ရင်… သူတို့ မသေဘဲ ရှိမှာပဲ” စတဲ့ အတွေးတွေပဲ ထပ်ခါတလဲလဲ တွေးမိနေပြီး
အသက်ရှင်နေရတာကို မတရားသလို ခံစားရတတ်ပါတယ်။
🟥 ဝမ်းနည်းပူဆွေးခြင်း ။
ဆုံးပါးသွားတဲ့သူတွေအတွက် အလွန်အမင်း ဝမ်းနည်းပူဆွေးပြီး အဆက်မပြတ် မျက်ရည်ကျနေတာမျိုး
ကွယ်လွန်သွားသူတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အိပ်မက်ဆိုးတွေ ခဏခဏမက်တာမျိုး ၊
သူတို့ရဲ့ ဓာတ်ပုံကို အချိန်အကြာကြီး ကြည့်နေတာ
ကွယ်လွန်သူတွေရဲ့ အုတ်ဂူဆီ အလွန်အမင်း ခဏခဏ သွားပြီး အချိန်တွေကို ကုန်ဆုံးစေတတ်ပါတယ် ။
🟥 ထိတ်လန့်ကြောက်ရွံ့ခြင်း ။
နောက်ထပ် ဘေးအန္တရာယ်တစ်ခုခု ဖြစ်လာမှာကိုလည်း အမြဲလိုလို စိုးရိမ်ကြောက်ရွံ့နေတတ်ကြပါတယ်
🟥 အထီးကျန်ခြင်း ။
ဘယ်သူကမှ ကိုယ့်ခံစားချက်ကို နားလည်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ထင်ပြီး အထီးကျန်ဆန်စွာ နေတတ်ပါတယ်။
ကိုယ့်ရဲ့ ခံစားချက်ကို ဖုံးကွယ်ပြီးနေတာ ၊
ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပျော်ရွှင်ခွင့်မရှိတဲ့ သူတစ်ယောက်လိုသဘောထားပြီး မိမိကိုယ်ကို လစ်လျူရှုတာမျိုးတွေနဲ့အတူ စိတ်ကျရောဂါအထိ စွဲကပ်လာနိုင်ပါတယ်။
🟥 အနာဂတ်ကို အကောင်းမြင်စိတ် လုံးဝမရှိခြင်း။
မျှော်လင့်ချက်ကင်းမဲ့ပြီး ကိုယ့်ဘဝထက် ကွယ်လွန်သွားသူများရဲ့ ဘဝကိုသာ အလေးပေးတွေးမိနေတတ်ပါတယ် ။
🟥 အိပ်မပျော်ခြင်း၊ အာရုံစူးစိုက်လို့မရခြင်း ။
အိပ်မက်ဆိုးတွေ မက်တာ၊ အာရုံစူးစိုက်လို့ မရတာ၊
မိမိကိုယ်ကိုရော ဘုရားကိုရော ကံကြမ္မာကိုပါ ဒေါသထွက်လာမယ်
အနီးကပ်သူများကို အကြောင်းမဲ့ စိတ်ဆိုးလွယ် စိတ်တိုလွယ်တာမျိုးတွေ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။
🟥 အစားအသောက်မမှန်တာ အစားအသောက်ပျက်တာ၊ သို့မဟုတ် အလွန်အမင်းစားမိတာ ၊ မောပန်းလွယ်တာ ၊ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ တုံ့ပြန်မှုမရှိသလို ခံစားရတာ စတာတွေအပြင်
ဒီထက်ပိုပြီး ပြင်းထန်လာတဲ့အခါ
🟥 အန္တရာယ်ရှိတဲ့ အပြုအမူတွေကို လုပ်ဆောင်တာ
-ကိုယ့်ကိုယ်ကို နာကျင်အောင် အပြစ်ပေးခြင်း (Self-harm)၊
-အရက် အလွန်အကျွံသောက်တာ
-မိမိအသက်ကို စွန့်လွှတ်ဖို့ ကြံစည်တာ
(Suicidal Thoughts) စတဲ့ စိတ်ခံစားချက်တွေပါ ဖြစ်ပေါ်လာတတ်ပါတယ် ။
ဒီလိုအခြေအနေမျိုးကို ဖြတ်ကျော်ဖို့ဆိုရင်
အချိန်ယူရမှာဖြစ်သလို ကျွမ်းကျင်သူတွေရဲ့ အကူအညီလည်း လိုအပ်ပါတယ်။
ဘာ တွေလုပ် ဆောင်သင့်လဲဆို တော့…
✅ လက်ခံပါ။
မိမိခံစားချက်ကို ငြင်းပယ်တာမျိုးမလုပ်ပဲ
လူမှုအသိုင်းအဝိုင်း (သို့) အုပ်စုလိုက် **စိတ်ဒဏ်ရာ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး အစီအစဉ်တွေ (Trauma Support Groups / emotional support session) တွေမှာ ပါဝင်ပါ။
✅ စိတ်ကျန်းမာရေးနဲ့ပတ်သက်တဲ့ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များထံမှ အကူအညီကို ရယူပါ
အကူအညီကို လက်ခံပါ
စိတ်ပညာရှင်တွေက survivor guilt ကို ဖြတ်ကျော်နိုင်ဖို့ အထောက်အကူပေးနိုင်ပါတယ်။
✅ ဖေးမ အကူအညီပေးခြင်း ။
ဘေးဒုက္ခရောက်နေသူတွေကို တတ်နိုင်သလောက် ကူညီပေးခြင်း၊ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းစဥ်တွေမှာ နိုင်သလောက် ပါဝင်ခြင်းကလည်း ကိုယ့်ရဲ့ ဝမ်းနည်းပူဆွေးမှုကို သက်သာစေနိုင်ပါတယ်။
✅ မိမိကိုယ်ကို ခွင့်လွှတ်ပါ**
ကိုယ်သည် အခြားသူများရဲ့ ဆုံးပါးမှုအတွက် တာဝန်မရှိကြောင်း၊ မိမိအနေဖြင့် ရှင်သန်ခွင့်ရှိကြောင်း လက်ခံပေးပါ။
အသက်ရှင်နေရသည်မှာ အပြစ်မဟုတ်ပါ။
လက်ရှိခံစားချက်တွေကို ဖြတ်ကျော်နိုင်ဖို့ အချိန်ယူပါ။”
Survivor Guilt ဟာ အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ တဖြည်းဖြည်း သက်သာသွားနိုင်ပေမယ့်
အထက်ပါ လက္ခဏာတွေ ပိုမိုကြာမြင့်စွာ ဆိုးရွားပါက PTSD (Post-Traumatic Stress Disorder) အထိ ဖြစ်နိုင်တာကိုလည်း သတိပြုပါ။
ထပ်ပြောရရင် Survivor guilt ကနေ ပြန်လည်သက်သာဖို့ဟာ အချိန်ယူရမှာဖြစ်ပြီး ကိုယ့်ကိုယ်ကို ဂရုစိုက်ဖို့နဲ့ ကျွမ်းကျင်သူများရဲ့ အကူအညီယူဖို့က အရမ်းအရေးကြီးပါတယ်။
ယခုလို ငလျင်ဘေးကဲ့သို့ ရုတ်တရက် မမျှော်လင့်ပဲ ကြီးမားတဲ့ ဆုံးရှုံးမှုတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်ရသူတွေအတွက်
ရှင်ကျန်ရစ်ခြင်းရဲ့ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးဟာ အလွန်ကြီးမားပါတယ်။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အားပေးကူညီမှုနဲ့ စိတ်ရောကိုယ်ပါ အချိန်ယူ ကုစားခြင်းကသာ ထိုဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးကို လျော့ချနိုင်ပါလိမ့်မယ် ။
ဒေါက်တာမီ
..
..
❤️NUG, MOH တယ်လီကျန်းမာ၊ လူတိုင်းအတွက်ပါ ❤️
👉တယ်လီကျန်းမာတွင် ဆရာဝန်များနှင့် အွန်လိုင်းမှတစ်ဆင့် အခမဲ့ (အခမဲ့) တိုင်ပင်ဆွေးနွေးနိုင်ပါသည်။
*** ပိတ်ရက်မရှိပါ ***
ကြိုတင်ဘိုကင်ယူရန်အတွက် တယ်လီကျန်းမာ messenger ကို ဆက်သွယ်ပါ။
(နေ့စဥ် မနက် ၈ နာရီမှ ည ၁၀ နာရီအထိ)
…
…
👉 စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးရင်ဖွင့်လိုသူများအတွက်….
မိမိကိုယ်ကိုသေကြောင်းကြံစည်မှု လုံးဝမရှိစေရ
Zero Suicide Hotline သို့ ဆက်သွယ်ရန်
(မနက် (၈) နာရီမှ နေ့လယ် (၁၂) နာရီ
ညနေ (၆) နာရီမှ ည (၁၀) နာရီအတွင်း)
*** မိနစ်ပိုင်းအတွင်း စာမပြန်ပါက “ /start” ဆိုသည်ကို ထပ်မံနှိပ်ပေးရန် လိုအပ်ပါသည် ***
Ministry of Health,
National Unity Government.
