အရွယ်ရောက်ပြီးသူ တော်တော်များများဟာ pain killers လို့ခေါ်တဲ့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေနဲ့တော့ ရင်းနှီးကြမှာပါ။ ဒူးနာ၊ ခါးနာ၊ ကိုယ်လက်ကိုက်တိုင်း diclo, paracetamol စတဲ့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေကို အလွယ်တကူ သောက်နေကြသူတွေကိုလည်း တွေ့ဖူးကြမှာပါ။
တချို့ကလည်း ဆရာဝန်တွေ ညွှန်ကြားထားတဲ့အတိုင်း သောက်ကြပေမယ့်၊ တချို့ကျတော့ ရပ်ကွက်က စပ်ဆေးတွေကို အလွယ်ဝယ်သောက်ကြပါတယ်။
အဲဒီလို စပ်ဆေးတွေထဲမှာ NSAID လို့ ခေါ်တဲ့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေး အပြင်းစားတွေအပြင် dexa ဆိုတဲ့ steroid တွေနဲ့ တွဲပြီးပေးလေ့ရှိကြပါတယ်။
Dexa ဆိုတဲ့ steroid ကိုတော့ covid third wave မှာကတည်းက ကြားဖူးနားဝရှိကြတော့ တော်တော်များများလည်း ရင်းနှီးကြမယ် ထင်ပါတယ်။ Steroid ဆိုတဲ့ဆေးက ကောင်းကျိုးအများကြီးရှိပေမယ့် မလိုအပ်ဘဲ သုံးမိတဲ့အခါ လူကို အန္တရာယ်အများကြီး ဖြစ်စေပါတယ်။
(steroid အကြောင်းကို အကျယ်ရေးထားတဲ့ ပိုစ့်ကိုလည်း တယ်လီကျန်းမာမှာ ဖော်ပြပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ – steroids အကြောင်း ဖတ်ရန်)
အခုပိုစ့်မှာတော့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေး NSAID ရဲ့ ဆိုးကျိုးတွေကို အဓိက ပြောပြချင်ပါတယ်။
..
..
ဆိုးကျိုးတွေမပြောခင်မှာ NSAIDs ဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာ အရင်ဆုံးပြောပြချင်ပါတယ်။
NSAIDs ဆိုတာ အကိုက်အခဲပျောက်အောင်၊ ရောင်ရမ်းမှုတွေကျအောင် သုံးတဲ့ဆေးဖြစ်ပါတယ်။ လူသုံးများတဲ့ ဆေးတွေကတော့ diclofenac, aspirin, celecoxib, ibuprofen, naproxen, ketofenac စတဲ့ဆေးတွေဖြစ်ပြီး ဈေးကွက်ထဲမှာတော့ brand name မျိုးစုံနဲ့တွေ့ရသလို ဆေး ၂ မျိုးပေါင်းထားတဲ့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေလည်း ရှိပါတယ်။
..
..
NSAID or Painkillers ရဲ့ ဆိုးကျိုးများ
——————————————————
ပုံမှန်အားဖြင့် အကိုက်အခဲပျောက်ဆေး သောက်တဲ့သူတိုင်းတော့ ဆိုးကျိုးတွေကို ခံစားရလေ့မရှိပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ပမာဏ အများအပြားသောက်သုံးတဲ့သူတွေ၊ ပဲကြီးလှော်ဝါးသလို ရေရှည်သုံးစွဲကြတဲ့သူတွေ၊ နောက်ပြီး အစာအိမ်ရောဂါနဲ့ တစ်ခြားရောဂါအခံရှိသူ၊ အသက်အရွယ်ကြီးသူတွေဆိုရင်တော့ ဆေးရဲ့ဆိုးကျိုးတွေကို ပိုခံစားရတတ်ပါတယ်။
.
(၁) အစာအိမ်ကို ထိခိုက်စေခြင်း
အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေက အစာအိမ်နံရံကို ပါးစေပြီး အစာအိမ်သွေးယိုခြင်းကို ဖြစ်စေပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုရင် အကိုက်အခဲပျောက်ဆေး အများစုဟာ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာရှိတဲ့ Prostaglandins လို့ခေါ်တဲ့ chemical compound တစ်မျိုးကို တားမြစ်လိုက်ခြင်းကတစ်ဆင့် အစာအိမ်အတွင်း အက်စစ်တွေကို ပိုထွက်စေတဲ့အပြင်၊ အက်ဆစ်ဒဏ်ကို ကာကွယ်ပေးနေတဲ့ အလွှာကိုပါ ပါးသွားစေတာကြောင့်ပါ။ ဒါကြောင့်မို့ အထူးသဖြင့် အစာအိမ်ရောဂါရှိသူတွေဆို အစာအိမ်် အနာဖြစ်တာ၊ အစာအိမ်သွေးကြောပေါက်ပြီး သွေးအန်တာမျိုး ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ တစ်ခါတစ်ရံမှာ အသက်အန္တရာယ်အထိ ထိခိုက်နိုင်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင်် အပြင်ကစပ်ဆေးတွေနဲ့ တွဲသောက်တဲ့အခါ အပြင်းစား အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးအပြင် Dexa လို steroid ဆေးနဲ့ ၂ မျိုးပေါင်းပြီးပါတာကြောင့် အစာအိမ််ကို ပိုပြီးထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ််။
ဒါကြောင့် အကိုက်အခဲပျောက်ဆေး သောက်တဲ့အခါ အစာတစ််ခုခုစားပြီး အစာအိမ်ဆေးတစ်ခုခုနဲ့ တွဲသောက်သင့်ပါတယ်။
အကယ်၍ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးသောက်ပြီး ရင်ခေါင်းအောင့်တာ၊ ဝမ်းမည်းမည်းသွားတာ၊ သွေးအန်တာမျိုးရှိရင်လည်း ဆရာဝန်နဲ့ အမြန်ဆုံးပြသင့်ပါတယ်။
.
(၂) ကျောက်ကပ်ကို ထိခိုက်စေခြင်း
အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးကို ရေရှည်သုံးစွဲရင် ကျောက်ကပ်လုပ်ဆောင်မှု အားနည်းပြီး နောက်ဆုံးမှာ ကျောက်ကပ် ပျက်စီးတတ်ပါတယ် ။
.
(၃) အသည်းကို ထိခိုက်ခြင်း
Paracetamol နဲ့ အချို့သော အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေက သတ်မှတ်ထားတဲ့ ပမာဏထက်ပိုပြီး သောက်သုံးမိရင် အသည်းရောင်ခြင်းနဲ့ အသည်း Enzymes မြင့်တက်ခြင်းတွေ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။
.
(၄) အခြားဖြစ်နိုင်တဲ့ ဆိုးကျိုးများ
ဒီ side effects တွေကတော့ ဖြစ်နိုင်ခြေနည်းတဲ့ ဆိုးကျိုးတွေ ဖြစ်ပါတယ်…
** ယခုနောက်ပိုင်း တွေ့ရှိချက်တွေအရ အကိုက်အခဲ ပျောက်ဆေး သောက်သုံးတဲ့လူတွေဟာ နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါနဲ့ လေဖြတ်ရောဂါ ခံစားရနိုင်ခြေ ပိုများတယ်လို့ တွေ့ရှိထားပါတယ် **
** ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါရှိသူတွေရဲ့ ၁၀ % မှာဆိုရင် NSIADs သောက်တဲ့အခါ ရင်ကျပ်တဲ့ asthma ရောဂါ လက္ခဏာ ခံစားရတာတွေ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ asthma ရောဂါအခံရှိသူတွေအနေနဲ့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးသောက်အပြီး အဆိုပါလက္ခဏာပေါ်ပေါက်လာရင် ဆေးကိုချက်ချင်းရပ်ပြီး ဆရာဝန်နဲ့ ပြသသင့်ပါတယ် **
.
(၅) Minor side effects
တခြား ဖြစ်လေ့ရှိတဲ့ side effects တွေကတော့…
– ခေါင်းကိုက်ခြင်း
– ပျို့ချင် အန်ချင်ခြင်း
– ခန္ဓာကိုယ်မှာ အနီကွက်များ ပေါ်ခြင်း
– အိပ်မပျော်ခြင်း
– ဆေးမတည့်ခြင်း…စတာမျိုးတွေ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။
..
..
အခုပြောပြထားတဲ့ ဆိုးကျိုးတွေ ခံစားရတာနည်းအောင် ဘယ်လိုသောက်ကြမလဲ ?
– ရောဂါလက္ခဏာ မပြင်းထန်ရင် အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးကို သောက်ဆေးအစား လိမ်းဆေးလူးပေးတာမျိုး အရင်ဆုံးပြုလုပ်သင့်ပါတယ်။ ဒါမှမဟုတ် လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာမျိုး၊ physiotherapy လုပ်တာမျိုး အရင်ဆုံးလုပ်ပေးသင့်ပါတယ်။
– အကိုက်အခဲပျောက်ဆေး သောက်မယ်ဆိုရင် ဆိုးကျိုးနည်းတဲ့ paracetamol လိုဆေးမျိုးက စပြီး သောက်သင့်ပါတယ်။
– ဆေးသောက်တဲ့အခါ အစာစားပြီးမှ သောက်တာ၊ အစာအိမ်ဆေးနဲ့ တွဲပြီးသောက်တာမျိုး လုပ်သင့်ပါတယ်။
– အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးကို အရက်နဲ့တွဲသောက်တာမျိုး လုံးဝ ရှောင်ကြဥ်ရပါမယ်။
– မိမိမှာ အစာအိမ်ရောဂါရှိတာ၊ သွေးကျဲဆေး (ဒါမှမဟုတ်) အခြားသောဆေးဝါးတွေ သုံးစွဲနေရတာမျိုးရှိရင် ဆရာဝန်ကို အရင်ဆုံးပြောပြပြီးမှ သောက်သုံးသင့်ပါတယ်။
– အကောင်းဆုံးကတော့ ဆရာဝန်ညွှန်ကြားတဲ့အတိုင်း သောက်တာမျိုးသာ ဖြစ်သင့်ပါတယ်။
Ministry of Health,
National Unity Government.
Published on: 6 May 2023
Last updated: 6 May 2023