” ခြေထောက်မှိုစွဲခြင်း (သို့) ခြေထောက်ရေဝဲစား/သဲဝဲစားခြင်း “
မှိုဆိုတဲ့အမျိုးက နာမည်လေးတစ်လုံးသာရှိပေမယ့် လူကိုတော့ တော်တော်လေး ဒုက္ခပေးတတ်တာမျိုးပါ။ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ နေရာအနှံ့မှာ သူ့သဘောနဲ့သူ စွဲတတ် (ပေါက်ဖွားတတ်) သလို မှိုစွဲရင်လည်း ပုံပျက်ပန်းပျက်နဲ့ ရုပ်ဆိုးသွားတတ်ပါသေးတယ်။
ဒီနေ့မှာတော့ အခုလို ရုပ်ဆိုးအလှပျက်စေတဲ့ မှိုစွဲရောဂါတွေထဲက Tinea pedis လို့ခေါ်တဲ့ ခြေထောက်ရေဝဲစား/သဲဝဲစားခြင်းကို ပြောပြပေးသွားမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
..
Tinea pedis ကို နောက်တစ်မျိုး athlete’s foot လို့လည်း ခေါ်ကြပါတယ်။ ဘယ်လိုပဲခေါ်ခေါ် (၂) မျိုးလုံးကတော့ Tinea လို့ခေါ်တဲ့ ခြေထောက်မှိုစွဲတာကိုပဲ ခေါ်ကြတာပါ။
အဲ့ဒီမှိုက ခြေချောင်းတွေရဲ့ ကြား (ဒါမှမဟုတ်) အောက်မှာ စွဲကပ်တတ်ကြပါတယ်။ အထူးသဖြင့်တော့ ခြေသန်းနဲ့ ခြေသူကြွယ် သူတို့ (၂) ချောင်းမှာ ဖြစ်တာ များပါတယ်။ တစ်ခါတစ်ရံ ဆိုးရွားလာတဲ့အခြေအနေတွေမှာဆိုရင်တော့ ခြေခုံတစ်ခုလုံးအထိ ပျံ့နှံ့သွားတတ်ပါတယ်။
အဲ့ဒီမှိုတွေဟာ ခြေချောင်းကြားတွေတင်မကဘဲ ခြေသည်းတွေမှာလည်း စွဲတတ်ပါတယ်။ ခြေသည်းမှိုစွဲတဲ့အခါမှာတော့ အဲ့ဒီခြေသည်းက ထူလာပြီး ဝါကျင့်ကျင့်အရောင်ကို ပြောင်းသွားတတ်ပါတယ်။ အခုပြောပြခဲ့တဲ့ မှိုအမျိုးအစားဟာ ခြေထောက်မှာတင်မက ပေါင်ခြံလိုနေရာမျိုးအထိ စွဲတတ်တာကိုလည်း တွေ့ရပါတယ်။
..
..
ခြေထောက်မှိုစွဲတဲ့အခါ ဘယ်လိုလက္ခဏာတွေ တွေ့ရလဲ ?
– အများအားဖြင့်တော့ ယားယံပြီး အဲ့ဒီမှိုစွဲတဲ့နေရာကနေ အနံ့ဆိုးထွက်နေတာ ဖြစ်ပါမယ်။
– ပြီးတော့ နီလာပါမယ်။
– အရေပြားအထပ်လိုက် အလွှာလိုက်ဖြစ်ပြီး ကွာကျနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ချွေးနဲ့ရေတွေကြောင့် အဲ့ဒီမှိုစွဲထားတဲ့အရေပြားရဲ့ အပေါ်ယံလွှာက ဖြူဖြူပျော့ပျော့ကြီး ဖြစ်လာပါမယ်။
– ပူလောင်လောင်နဲ့ စပ်ဖျဥ်းဖျဥ်းခံစားရပါမယ်။
ခြေထောက်မှိုစွဲတာက အန္တရာယ်ရှိတဲ့ရောဂါမဟုတ်ပေမယ့် ကူးစက်တတ်တဲ့ရောဂါ ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် အထူးဂရုပြုဖို့တော့ လိုအပ်ပါတယ်။
..
..
ဘယ်လောက်တောင် အဖြစ်များတဲ့ ရောဂါလဲ ?
ခြေထောက်မှိုစွဲတာက တော်တော်လေး အဖြစ်များပါတယ်။ လူတော်တော်များများကတော့ အရေးကြီးတဲ့ကျန်းမာရေးပြဿနာလို့ မမြင်ဘဲ ပေါ့ဆတတ်ကြပါတယ်။ အမျိုးသမီးတွေထက် အမျိုးသားတွေမှာ ပိုလို့အဖြစ်များပါတယ်။
..
..
ဘယ်လိုလူတွေမှာ ဖြစ်တတ်လဲ ?
– ဖိနပ်အပိတ်၊ အကျပ် စီးတတ်တဲ့သူတွေ
– ခဏခဏ ချွေးထွက်လွယ်တဲ့သူတွေ
– ဖျာ၊ အိပ်ရာခင်း၊ အဝတ်အစားနဲ့ ဖိနပ်တွေကို သူများနဲ့အတူတူ ဝေမျှပြီး သုံးတတ်တဲ့သူတွေ
– ရေကူးကန်၊ ချွေးထုတ်ခန်း၊ ရေချိုးခန်းလိုနေရာတွေမှာ ခြေဗလာနဲ့သွားတတ်သူတွေ စတာတွေမှာ ခြေထောက်မှိုစွဲဖို့ အခွင့်အလမ်းများပါတယ်။
..
..
ဘယ်လို ကာကွယ်ကုသလို့ ရနိုင်လဲ ?
• ခြေထောက်ကို တတ်နိုင်သမျှ သန့်ရှင်းပြီး ခြောက်သွေ့အောင်ထားပါ။
• ရေချိုးပြီးတဲ့အခါတိုင်းမှာ ခြေထောက်ကို ခြောက်သွေ့နေအောင် အခြောက်ခံပါ။
• ခြေထောက်တိုက်တဲ့၊ သုတ်တဲ့ အဝတ်စတွေကို တခြားသူတွေနဲ့ အတူတူမသုံးပါနဲ့။
• ခြေထောက်တိုက်ပြီးတဲ့အခါမှာ ခြေချောင်းတွေကြားကို မှိုသတ်ဆေးလိမ်းပေးလို့ ရပါတယ်။
• တစ်ရှူးအခြောက်သုံးပြီး ခြေချောင်းတွေအောက်မှာ အလွှာလိုက်ဖြစ်နေတဲ့ အရေပြားတွေကို သာသာလေး ခွာပေးလို့ရပါတယ်။
• ခြေထောက်ကိုကိုင်တွယ်ပြီးတဲ့အခါတိုင်း လက်ကို သန့်ရှင်းစွာဆေးကြောဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။
• ချည်ထည်နဲ့လုပ်ထားတဲ့ ပေါ့ပေါ့ပါးပါး ခြေအိတ်တွေကိုပဲ ဝတ်ဆင်ပါ။ ဒါမှသာ လေဝင်လေထွက်လည်း ကောင်းပြီး ချွေးထွက်တာ သက်သာမှာဖြစ်ပါတယ်။
• ဖိနပ်နဲ့ ခြေအိတ်ကို တတ်နိုင်သမျှ လဲလှယ်ဝတ်ဆင်ပါ။ အမြဲ မလဲလှယ်နိုင်ရင် ခြေအိတ်နဲ့ဖိနပ်ကို မကြာခဏ ဖွပ်လျှော်ပေးပါ။ ဘာကြောင့်လဲဆို ဖိနပ်မှာ ပေကျံလာတဲ့ ဖုန်မှုန့်တွေ၊ အညစ်အကြေးတွေနဲ့ ချွေးတွေက မှိုစွဲတာကို ပိုဆိုးစေတတ်လို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
• ဖြစ်နိုင်ရင် ဖိနပ်ကို အပိတ်မစီးဘဲ လေဝင်လေထွက်ကောင်းစေတဲ့ ဖိနပ်အပွင့်ကိုပဲ စီးပေးတာ ပိုကောင်းပါတယ်။
• ဖိနပ်မစီးဘဲ ခြေဗလာသွားတာမျိုးကို ရှောင်ပါ။
• အိမ်မှာ အနားယူတဲ့အချိန်တွေမှာ ခြေထောက်ကို နေရောင်နဲ့ ထိတွေ့ပေးပါ။
• ဒါ့အပြင် tea tree oil, Whitfield’s ointment အစရှိတဲ့ လိမ်းဆေးတွေကို လိမ်းပေးလို့ ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် မှိုသတ်ဆေးခရင်မ်တွေ လိမ်းပေးတာကတော့ အကောင်းဆုံးပါ။ တစ်နေ့ကို (၂) ကြိမ်၊ (၃) ကြိမ်ခန့်နဲ့ (၂) ပတ်ကနေ (၃) ပတ်လောက်အထိ လိမ်းပေးရပါတယ်။ ဒီထက်ပိုဆိုးလာရင်တော့ ဆေးသောက်ဖို့ လိုအပ်ပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမယ့် ဆေးတွေမှာ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးဆိုတာ ရှိစမြဲမို့ ကိုယ့်သဘောနဲ့ကိုယ် မသောက်သုံးဘဲ ဆရာဝန် ညွှန်ကြားတဲ့အတိုင်း လိမ်းပေး၊ သောက်ပေးနိုင်တာ ပိုအန္တရာယ်ကင်းပါတယ်။
..
..
ဒီလောက်ဆို ခြေထောက်မှိုစွဲတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး သိသင့်သိထိုက်တဲ့ ဗဟုသုတတွေ၊ ဆောင်ရန်/ရှောင်ရန်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မှတ်မိလောက်ပြီလို့ ထင်ပါတယ်။
ခြေထောက်မှိုစွဲတဲ့အခါ အဓိကက တစ်ကိုယ်ရည်သန့်ရှင်းရေးမို့ အတတ်နိုင်ဆုံး ခြေထောက်မှိုစွဲခြင်း မဖြစ်ရလေအောင် အထက်ပါအချက်တွေကို ဂရုစိုက်လိုက်နာရင်း တစ်ကိုယ်ရည်သန့်ရှင်းရေးကို အထူးဂရုပြုကြဖို့ တိုက်တွန်းပါရစေ။
Reference 
Murtagh,J , 2016. Murtagh’s patient education. 6th Ed. Australia:Mcgraw-Hill Australia,pp. 155
https ://www .mayoclinic. org/diseases-conditions/athletes-foot/symptoms-causes/syc-20353841#:~:text=Overview,include%20an%20itchy%2C%20scaly%20rash .
NUG, MOH တယ်လီကျန်းမာ ၊ လူတိုင်းအတွက်ပါ
တယ်လီကျန်းမာတွင် ဆရာဝန်များနှင့် အွန်လိုင်းမှ အခမဲ့တိုင်ပင်ဆွေးနွေးနိုင်ပါသည်။
* ပိတ်ရက်မရှိပါ *
( နေ့စဉ် မနက် ၈နာရီမှ ည၁၀နာရီအထိ )
ကြိုတင်ဘိုကင်ယူရန်အတွက်( https://m.me/telehealthmm )ကို နှိပ်ပါ
#nugmoh#telehealth#telemedicine
#teleconsultation#တယ်လီကျန်းမာ
#Tinea_pedis
Ministry of Health,
National Unity Government.
Published on: 22 February 2023
Last Updated: 22 February 2023