ကိုယ်တွင်းအဆီဓာတ်များနှင့် ဘယ်လိုလျော့ချကြမလဲ ?
နှလုံးရောဂါဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အသက်ဆုံးရှုံးမှုအများဆုံး ရောဂါတွေထဲမှာ တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သလို ၊ လေဖြတ်ခြင်းဟာလည်း အသက်အရွယ်ကြီးမြင့်သူအများအပြားကို မသန်မစွမ်းဘဝတွေ ဖြစ်စေနေပါတယ်
ဒီရောဂါတွေဟာ ခန္ဓာကိုယ်တွင်း အဆီဓာတ်များခြင်းနဲ့ အဓိကဆက်စပ်နေပါတယ်
သွေးထဲမှာ အဆီတွေများလာတဲ့အခါမှာ သွေးကြောထဲမှာ သွားစုပုံပြီး သွေးကြောကျဥ်းတာ၊ သွေးကြောပိတ်တာ စတာတွေကို ဖြစ်စေပါတယ်
ဒီလိုဖြစ်ရာကတစ်ဆင့် heart attack, လေဖြတ်ခြင်း အစရှိတဲ့ ရောဂါတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်တဲ့ အဆီတွေကတော့…
(၁) Triglyceride
– Triglycerideကိုတော့ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ အဆီဆဲလ်တွေမှာ သိုလှောင်ထားပြီး စွမ်းအင်အဖြစ် ပြန်ပြီး အသုံးချပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လိုအပ်တာထက်ပိုတဲ့ ကယ်လိုရီများများ စားသုံးခဲ့မယ်ဆိုရင်တော့ ခန္ဓာကိုယ်မှာ triglycerideတွေ များနေမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အဓိကကတော့ သကြားပမာဏတော်တော်များများစားသုံးရင်ဖြစ်စေ၊ ကာဘိုဟိုက်ဒရိတ်နဲ့ ဘီယာတို့လို အစားအသောက်တွေမှာ kilojoule တော်တော်များများပါဝင်တာကို တွေ့ရပါတယ်။ Triglyceride ပမာဏများနေပြီဆိုရင်တော့ ကိုယ့်ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ကို သတ်မှတ်ထားတဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်ထိ လျှော့ချဖို့ လိုအပ်နေပါပြီ။
(၂) ကိုလက်စထရော (Cholesterol)
– ကိုလက်စထရောဆိုတာကတော့ လူတွေနဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့ အသည်းတွေမှာ ဖွဲ့ စည်းတဲ့ အဆီတစ်မျိုးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ တိရစ္ဆာန်အဆီတွေလို ပြည့်ဝဆီတွေကို စားသုံးတဲ့သူတွေမှာဆိုရင် ကိုလက်စထရော တော်တော်လေးမြင့်တက်နေတတ်ပါတယ်။ ကိုလက်စထရော လျှော့ချဖို့အတွက်ဆို ရှောင်ရှားဖို့ လိုတဲ့ အစားအစာတွေကတော့ အဆီများတဲ့အသားတွေ၊ အဆင်သင့်ထုပ်ပိုးထားတဲ့အသားတွေ၊ ဆီကြော်မုန့်တွေ၊ ကိတ်မုန့်တွေ၊ ဘီစကစ်တွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
– ကိုလက်စထရောမှာလည်း ခန္ဓာကိုယ်အတွက်ကောင်းတဲ့ ကိုလက်စထရာနဲ့ မကောင်းတဲ့ ကိုလက်စထရောဆိုပြီး နှစ်မျိုးနှစ်စား ရှိပါတယ်။
High Density Lipoprotein လို့ခေါ်တဲ့ HDL ကိုလက်စထရောကတော့ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် ကောင်းတဲ့ ကိုလက်စထရောအမျိုးအစားဖြစ်တဲ့အတွက် ဒီကိုလက်စထရောကတော့ ခန္ဓာကိုယ်မှာ များများရှိနေဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
Low Density Lipoprotein လို့ခေါ်တဲ့ LDL ကိုလက်စထရောကတော့ ခန္ဓာကိုယ်အတွက်မကောင်းတဲ့ ကိုလက်စထရောအမျိုးအစားဖြစ်တဲ့အတွက် လျှော့ချဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
လူတော်တော်များများကတော့ မိမိစားနေကျအစားအသောက်ပုံစံကို ပြောင်းလဲလိုက်ပြီး ကိုလက်စထရော လျှော့ချလေ့ရှိကြပါတယ်။ တချို့လူတွေမှာတော့ ကိုလက်စထရောပမာဏ အရမ်းများနေတဲ့အတွက် အစားအသောက်ပုံစံပြောင်းလဲရုံတင်မကဘဲ ဆေးသောက်ဖို့ပါ လိုအပ်တဲ့အခြေအနေမျိုး ရှိကောင်းရှိနိုင်ပါတယ်။
ကိုလက်စထရောကတော့ တိရစ္ဆာန်အဆီတွေလို ပြည့်ဝဆီတွေမှာ ပါဝင်တယ်ဆိုပေမယ့်လည်း တခြားသောအပင်တွေကရတဲ့ ပြည့်ဝဆီ (ဥပမာ – စားအုန်းဆီ)တွေကိုလည်း ရှောင်ရှားဖို့၊ ပိုနေတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်တွေကို လျှော့ချပစ်လိုက်ဖို့လည်း လိုအပ်ပါတယ်။ ကဆီဓာတ်များတဲ့ အစားအသောက်တွေ ဥပမာ – ပေါင်မုန့်၊ ထမင်းနဲ့ အမျှင်ဓာတ်များတဲ့အစားအစာတွေက ကိုလက်စထရောလျှော့ချဖို့အတွက် အထောက်အကူပြုပါတယ်။
ကိုလက်စထရောကျအောင် ဘယ်လိုနေထိုင်သင့်သလဲဆိုတော့…
– ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန် ထိန်းပါ။
– အမျှင်ဓာတ်ကြွယ်ဝတဲ့ အစားအသောက်တွေကို စားပါ။
– တစ်ပတ်မှာ ၂ကြိမ်ခန့် ငါးစားပေးပါ။
– အသင့်စားတွေ, fast foodတွေ တတ်နိုင်သမျှ ရှောင်ပေးပါ။ မရှောင်နိုင်တာမျိုးဆိုရင် တစ်ပတ်မှာတစ်ကြိမ်လောက်ပဲ စားပါ။
– ဆီကြော်မုန့်တွေ ရှောင်ပါ။
– လေ့ကျင့်ခန်း ပုံမှန်လုပ်ပါ။ ( တစ်နေ့ကို မိနစ် ၃၀ခန့် တစ်ပတ်ကို ၅ရက်လောက် လမ်းလျှောက်ပေးပါ။) ဒါမှမဟုတ် မိမိကြိုက်နှစ်သက်တဲ့ အားကစားရှိရင်လည်း ပုံမှန်ပြုလုပ်ပေးပါ။
– အသားကအဆီတွေကို ဖြတ်ထုတ်ပြီးမှ ချက်ပြုတ်စားပါ။
– အအေး၊ အချိုရည်တွေအစား ရေသောက်ပါ။
– ဆေးလိပ်ဖြတ်ပါ။ ( ဆေးလိပ်ဖြတ်ပြီး ၃လအတွင်းမှာဆို သွေးလည်ပတ်မှုအပြင် အဆုတ်က အလုပ်လုပ်တာလည်း ပိုပြီးတိုးတက်လာပါတယ်။ ဆေးလိပ်ဖြတ်ပြီး ၁နှစ်အတွင်းမှာဆိုရင်တော့ နှလုံးရောဂါဖြစ်နိုင်ချေက ဆေးလိပ်သောက်သုံးသူထက်စာရင် တဝက်လောက် လျော့ကျသွားတယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။)
– အရက် အလွန်အကျွံသောက်တာ ရှောင်ပါ။
– ချိစ်၊ ရေခဲမုန့်တို့လို အစားအစာတွေကို တတ်နိုင်သလောက်ရှောင်ပါ။
– ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှု ပုံမှန်ပြုလုပ်ပါ။
– အဆီကျဆေးတွေကို မိမိဘာသာ သောက်သုံးခြင်းမပြုဘဲ ဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးပြီး ဆရာဝန် ညွှန်ကြားချက်အတိုင်းသောက်ပါ။
ဒီလောက်ဆို မိမိရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်မှာ ကိုလက်စထရောကင်းအောင် ကျန်းမာအောင် ဘယ်လိုနေထိုင်ရမယ်ဆိုတဲ့ နည်းလမ်းတွေ မျှဝေပြီးဖြစ်တာမို့ အားလုံးပဲ တူတူ လိုက်နာဆောင်ရွက်ကြဖို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။
“ကျန်းမာပျော်ရွှင် ကိုလက်စထရောကင်းစင်”ကြသူများ ဖြစ်ကြပါစေ….
Reference ????
Murtagh,J , 2016. Murtagh’s patient education. 6th Ed. Australia:Mcgraw-Hill Australia,pp. 121
❤️ NUG, MOH တယ်လီကျန်းမာ၊ လူတိုင်းအတွက်ပါ ❤️
???? တယ်လီကျန်းမာတွင် ဆရာဝန်များနှင့် အွန်လိုင်းမှ အခမဲ့တိုင်ပင်ဆွေးနွေးနိုင်ပါသည်
*** ပိတ်ရက်မရှိပါ ***
ကြိုတင်ဘိုကင်ယူရန်အတွက် တယ်လီကျန်းမာ messenger ကို ဆက်သွယ်ပါ
(နေ့စဥ် မနက် ၈ နာရီမှ ည ၁၀ နာရီအထိ)
Ministry of Health,
National Unity Government.
